Το νέο κύμα των ριάλιτι και ο μπιγκ-μπραδερισμός

Από ένα μυθιστόρημα του Τζόρτζ Όργουελ σε ένα δημοφιλές τηλεοπτικό σόου.Απο μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας όπου οι πολίτες παρακολουθούνται και κυβερνούνται από τον “Μεγάλο αδερφό” σε μία κοινή τηλεοπτική και όχι μόνο, πραγματικότητα.
Το Big brother βρήκε την γενέτειρα του στην Ολλανδία και η ιδέα ανήκει στον John de Mol και της εταιρείας του Endemol όπου και σχεδιάστηκε το ριάλιτι.Το εν λόγω ριάλιτι σόου όπου και να προβλήθηκε γνώρισε μεγάλη επιτυχία και έσπασε ρεκόρ τηλεθέασης.Διάφορες παραλλαγές του Big brother, προβλήθηκαν σε διάφορες χώρες της Ευρώπης όπως στην Βρετανία,στη Γερμανία,στην Ιταλία,στο Βέλγιο,στην Αυστραλία και πρόσφατα στην Αφρική.Στην Γαλλία αντιμετώπισε αυστηρούς ελέγχους από τις εποπτικές αρχές και στην Τουρκία όπου μετά την προβολή, απαγορεύτηκε.Η κατηγορία τηλεοπτικών προγραμμάτων στην οποία ανήκει το big brother ονομάζεται και διαφορετικά με τον όρο (docudramas) δηδαδή ντοκιμαντέρ δράματος ή και (sociogames) δηλαδή τηλεπαιχνίδια με κοινωνικό περιεχόμενο.Θεωρείται ότι το big brother δεν ήταν πρώτο στο είδος του αλλά αποτελεί μετεξέλιξη σαπουνόπερων και τοκ σόους όπου και ήταν απαραίτητη η συμμετοχή του κοινού. Βεβαίως πέρα από την τεράστια τηλεθέαση που είχε όπου και να προβλήθηκε υπήρξαν ερωτήματα σχετικά με την ποιότητα του προγράμματος, κατά πόσο προστατεύει και σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα πρότυπα που προβάλλει. Κριτικοί θεωρούν ότι το big brother ανήκει στη “thrash tv” και πρόκειται για μια τηλεόραση που κατασκευάζει εικόνες ανθρώπων προς χρήση, εκμετάλλευση και κατανάλωση.
Ένα τέτοιο τηλεοπτικό πρόγραμμα που προσδοκεί μια τόσο μεγάλη τηλεθέαση και ζητά να γίνει αποδεκτό σε όλες τις ηλικίες και σε όλα τα μορφωτικά επίπεδα, δεν θα μπορούσε να είναι κακοσχεδιασμένο. Το περιεχόμενο του παιχνιδιού που αναπαριστά την καθημερινότητα δώδεκα παικτών που βρίσκονται απομονωμένοι, διαγωνίζονται για τα προς το ζήν και ιντριγκάρονται αναμεταξύ τους, αποτελεί ένα project “καλομαγειρεμένης” συνταγής τηλεθέασης και “τροφής” για τους τηλεθεατές.Παλιότερα ενδιαφέρον παρουσίαζε η παραβίαση ιδιωτικής ζωής πολιτικών προσώπων ή διασημοτήτων ενώ τώρα το ενδιαφέρον έχει μετατοπιστεί και σε πάθη,διαξιφισμούς και στην ανία ανωνύμων. Αυτό φαίνεται να είναι ένα από τα πλεονεκτήματα του ριάλιτι, που βασίζονται σε ψυχολογικές μεθόδους ταύτισης του κοινού.Διότι μέσα από τη προβολή ανθρώπων να πηγαινοέρχονται από δωμάτιο σε δωμάτιο και να μαλώνουν, κάνει τους τηλεθεατές να ταυτίζονται με τα πρόσωπα και να τα συμπαθούν ή να τα αντιπαθούν.Αποτέλεσμα της συμπάθειας ή της αντιπάθειας φυσικά, είναι και η ψήφος της Κυριακής που ορίζει το κοινό για το ποιος αντιπαθής θα αποχωρήσει και ποιος συμπαθής θα οδηγηθεί στον τελικό. Τα ριάλιτι επίσης δημιουργούν και μία ψευδαίσθηση του σημαντικού.Οι συμμετέχοντες για παράδειγμα με τη βούληση τους δέχονται να δημοσιοποιήσουν στοιχεία της προσωπικής τους ζωής, τις περισσότερες φορές για το χρηματικό έπαθλο.Ορισμένες φορές όμως δέχονται να εμπορεύσουν τον ευατό τους για την ανταλλαγή φήμης.Γίνονται από ανώνυμοι σε μικρής χρονικής διάρκειας διασημότητες. Η όμορφα κομμένη και ραμμένη σχεδίαση του προγράμματος έχει λόγο και για την ώρα που προβάλλεται. Καθημερινά στις 22.00 και της Κυριακές στις 21.00 και αυτό γιατί τότε είναι διαθέσιμος ο μεγαλύτερος όγκος του κοινού.
Από την άλλη η επιλογή του κοινού να παρακολουθήσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα αν και δύσκολο να οριστεί, είναι κυρίως για το ότι θέλει να χαλαρώσει στην τηλεόραση και δεν ανησυχεί για αυτό που παρακολουθεί. Έτσι και αλλιώς πρόκειται για πρόγραμμα που δεν προκαλεί σκέψη και προβληματισμό αλλά διεγείρει τη κουτσομπολίστικη διάθεση του κοινού.
Πέρα από αυτό όμως δεν υπάρχουν και μεγάλα περιθώρια επιλογής.Με τον μεγάλο ανταγωνισμό των καναλιών και την προσδοκώμενη τηλεθέαση που θέλoυν να επιτύχουν, παρατηρείται ο ίδιος τύπος προγράμματος, και ορισμένες φορές την ίδια χρονική περίοδο.Επίσης παρατηρείται στα κανάλια, η διαδοχική σειρά ριάλιτι με διαφορετικό περιεχόμενο,’όπως μαγειρικής ή μουσικής.Σε μία σφαίρα λοιπόν τυποποιημένης τηλεόρασης, ομογενοποιημένων προγραμμάτων και την εμπορευματοποίηση των ΜΜΕ ερχόμαστε στη νέα τάξη των πραγμάτων. Η ποιότητα είναι ακριβή και ελάχιστη ενώ η ποσότητα βρίσκεται στο κέρδος και τις διαφημίσεις. Το ερώτημα που προκύπτει είναι,τι προβάλλουν τελικά τα ριάλιτι?Πρόκειται για απλά και παρεξηγημένα ψυχαγωγικά σόου ή για μια τυποποιημένη τηλεόραση που τηλεπτικοποιεί τη ζωή της κοινωνίας και την κάνει να αδρανεί σε οτιδήποτε εμπορεύσιμο και καταναλωτικό?